خوب تا اينجا متوجه شديم که :

ما در رايانه مان يک پردازشکر ( سي پي يو يا همان ميکرو پروسسور ) را داريم که تنها زباني که حاليش هست زبان ماشين يا همان اسمبلي سطح پايين است و قفط با صفر و يک است که سخن ميگويد و مادر اين طفل معصوم همان اسمبلر ها و نيز کامپايلر ها هستند که اين زبان را به سطح بالا نظير بيسيک يا سي يا جاوا ترجمه ميکنند ( همه اين ها را دارم با مسامحه ميگويم متخصصين خرده نگيرند چون نميخواهم وارد ريز قضيه شوم مورد خطاب من کاربران عادي هستند ) . سيستم عامل در واقع يک واسطه اي هست که بين پردازشگر و کاربر دلالي ميکند تا همه زبان هم را بفهمند و کار ها خوب پيش برود پردازشگر از صفحه کليد تنها چيزي که ميخواهد بفهمد اينست که کاربر کدام دکمه را فشرده و موقعيت آن دکمه را توسط برنامه هاي که بزبان اسمبلي نوشته شده و مجري آن نيز اجزاء مدار واسط است ( ريز کنترل داخل صفحه کليد ) خواهد فهميد و در اين صورت به نمايشگر شما کدي را ارسال ميکند که مبين و نشان دهنده اين دکمه است . حال باز اين سيستم عامل است که پادرمياني ميکند و اين کد را گرفته و به شکل ديگري تبديل ميکند وگرنه شما مثلا بجاي حرف A  يک عدد 41 ميديديد يا مثلا بجاي حرف  ي  06CC  ميديد.

• مشکل مربوط به فايل گليف

خوب البته وقتي فقط داس حاکم بود اين تبديلات ساده تر بود و دليل آن اين بود که همه صفحه کليد ها تنها معرف زبان ساده لاتين بودند و مبدل آن هم کد اسکي بود   و سيستم عامل هم يک فايل DLL  را براي فرا خواني گذاشته بود که با آن صفحه کليد را فراخواني کرده و با پردازنده خود را هماهنگ ميکرد .اما در ويندوز 95 ببعد ( که کلا شي گرا بود و از اسکريپت ها استفاده ميشد ) در پوشه ويندوز يک پوشه بنام پوشه قلم ( فونت ) گذاشتند و سيستم عامل اينبار ميايد آن کدي که از پردازنده گرفته را مطابقت ميدهد با کدي که قلم نصب شده و ويرايشگر متن توسط اين قلم نوشته شده و همان لحظه اين فايل آنرا به يک تصويري بدل ميکند که برنامه نويس برايش مشخص کرده است يعني اکر کد  41  را مثلا B  نقاشي کرده بود ( همانطور که ذکر شد کلا اين يک سندي است بنام گليف که با نقطه نقطه ( پيکسلي ) يک طرحي کشيده شده که ظاهر آنرا حروف تشکيل ميدهد ) نمايشگر شما بجاي A  حرف B  نمايش ميداد . گليف عمدتا دو نوع هستند يکي ترو تايپ  TT که  بيشتر براي چاپگر ها توصيه ميشوند و نسبتا کم حجم بوده و در سايز هاي مختلف است که ممکن است تغيير فرم بدهد اما اساسا در اندازه مشخص شده درست نمايش داده ميشوند ولي نوع ديگري هم که هستند و آن کاملا گرافيکي بوده و نسبتا پرحجم است و اي بسا چاپگر هايي مثل سوزني ها و يا حتي فايل هاي پي دي اف نتواند آنرا شناسايي کنند و در نتيجه با قلم پيش گزينه شان جايگزين کنند . اساسا براي کار هاي نوشتاري همان تايمز نيوز توصيه ميشود ( همين قلم قهوه اي رنگ که ميبينيد )

نکته اي که اغلب کاربران متوجه نيستند اينکه چنانکه که قلمي را در رايانه شان نصب کنند و با آن قلم متني را بنويسند و يا در انيترنت منتشر کنند کاربران ديگري که اين قلم مخصوص را ندارند آنرا بشکل پيش گزينه خواهند ديد البته پيش گزينه ها چندين رقم هستند من باب مثال پيش گزينه متون ويرايش در سطح کلي رايانه مثل نام فايل ها و توضيحات سيستم عاملي يک چيز است پيش گزينه صفحات اينترنتي يک چيز و پيش گزينه ورد يا فرنت ... چيز ديگر که همه قابل تنظيم و تغيير است .

اما اينکه گاهي ميبينيم در رايانه تان متني را نوشته و ويرايش کرديد اما آنرا در رايانه ديگر که ميگذاريد جاي بعضي حروف عوض ميشود علاوه بر اينکه ممکن است نوع فايل قلم ( گليف ) متعلق به شما يا دوستتان غير استاندار باشد ( که معمولا اينطور نيست ) دليل مهمتر و رايج تري دارد و آن مربوط به سيستم عامل هاي متفاوت شماست که در ذيل توضيح ميدهم :

• مشکل مربوط به صفحه کليد ( فايل  kbd.dll ) سيستم عامل هاي مختلف

ما در مبحث بعدي خواهيم ديد که ماکرو سافت 3 ( شايد هم 4 ) نسخه متفاوت فايل صفحه کليد  KBD.DLL  تهيه کرد و در سيستم عامل هايش قرار داد و همين موضوع باعث ايجاد اين مشکل شد چنانکه شما اگر با ويندوز 98 حرف پ را بنويسد در ويندوز ايکس پي آنرا ÷ خواهيد ديد و يا حروف ي را که در ايکس پي بنويسيد در ويندوز 98 آنرا جدا از هم خواهيد ديد . البته معلوم نيست چرا ماکروسافت اين کار را کرد شايد بنا به توصيه متخصصان شاغل ايرانيش بود که اين اصلاحات را هربار انجام داد تا به اصطلاح هر بار بي عيب و ايرادتر شود که بدتر هم شد . بياد مياورم که در دانشگاه استاد يا دانشجو پروژه اي تهيه ميکرد و مياورد تا راجع به آن توضيح دهد اما همه کلمات در هم ريخته و چيز ديگري بود و ماه ها تلاش کردم تا مسئولين را متقاعدشان کردم که اين مشگل به سيستم عامل قديمي برميگردد و نهايتا روي همه رايانه ها هر 3 را نصب کردند ( 2000 - ملنيوم و ايکس پي ) .

ولي بهرحال جاي شکرش باقيست وگرنه اگر به نرم افزار ساز هاي ايراني و فارسي ساز هاشان بود که کسي آب خوش از گلويش پايين نميرفت مدت 3 سال آنچنان ايجاد در هم ريختگي کردند و هرکدام ساز خودشان را زدند و در اين ميان کاربران ايراني بودند که قرباني شده و هر روز سردرگم ترشده  و در عوض جيب هاي آنها پر پول شد و رفتند پي کار ديگر .

• مشکل مربوط به کد و يوني کد هاي متفاوت در نرم افزارها

اما نرم افزار ها رفتار هاي متفاوتي از خود نشان ميدهند معمولا نسخه هاي بعد از سال 2002 با يوني کد آشتي کردند و آنرا مورد حمايت قرار دادند اما باز هم کمابيش دچار مشکل هستند .

گاهي مواجه ميشويم با علامت سوالي که بجاي حروف واعداد در نرم افزار هاي ويرايشي نمايش داده ميشوند که آن موقعي است که سندي که قبلا با يوني کد ذخيره شده و حال تحت کد انسي ANSI  ذخيره ميشود که آنرا ديگر نميتوان کاري کرد البته در نوت پد يک هشدار داده ميشود . بعضي نرم افزار ها هستند که ما ميتوانيم در آن فارسي بنويسيم و تحت همين يوني کد 8 ذخيره کنيم اما در نقل و انتقال محتواي متن به نرم افزار ديگر دچار مشکل ميشويم مثلا شما در نقل و انتقال محتواي دو متن که تحت يوني کد 8 ( منظورم (UTF-8) است ) از ورد به تکس يا فرنت پيچ مشکل نداريد حتي به پي دي اف هم ممکن است مشکل نداشته باشيد اما از پي دي اف به ديگر نرم افزار ها دچار مشکل ميشويد اين قضيه دقيقا به خود نرم افزار برميگردد .

نرم افزار پي دي اف در نسخه هاي قديمي اصلا علامت سوال را بجاي حروف فارسي ميگذاشت چرا که هنوز با گستره يوني کد ناآشنا بود اما جديدا حروف را جدا جدا ميگذارد و البته در مورد عربي کمتر مشکل دارد . بمدد همين عدم شناسايي است که بسياري از نرم افزار هاي ايراني دارند با خاطر آسود کار ميکنند چرا که نرم افزارشان غير قابل کپي شدن است !

شما در نرم افزار هاي ويرايشي و يا حتي اجرايي ميبينيد که اگر نامگذاري بفارسي انجام شود آن فايل اجرا نميشود يا اصلا باز نميشود در اين صورت دقت کنيد که حرف ي اگر در ميان حروف است حتما حمزه دار باشد يعني ي و اگر باز هم نشد اين ديگر به خود نرم افزار برميگردد که پوني کد را پشتيباني نميکند .

بعنوان مثال فلاش ماکس يوني کد را پشتيباني نميکند ولي سوييج ماکس بخوبي از عهده فارسي نويسي بر ميايد و يا فتو شاپ يوني کد را پشتيباني ميکند اما فارسي نويسي را نه . مگر نسخه 8 آن .
نرم افزاري که نتواند يوني کد فارسي را پشتيباني کند هيچ چاره اي نداريد مگر اينکه صبر کنيد تا نوع جديد آن به بازار بيايد .

بعضي نرم افزار ها يوني کد عربي را پشتيباني ميکند ولي يوني کد 08 را نميشناسد به همين دليل شما وقتي متني را بفارسي مينويسيد آنرا بفارسي نمايش ميدهد اما حروف را جدا جدا نشان ميدهد ( خيلي از ويرايشگر هاي گرافيکي ) و يا اينکه بهم پيوسته نشان ميدهد اما ک و ي همزه دار اگر نباشند آنها را جدا ميکند و 4 حرف فارسي را هم نشان نميدهد مثل فشرده ساز رار در بخش توضيحات .

حال که صحبت فشرده ساز آمد اجازه دهيد به يک مشکل در فشرده سازي اشاره کنم چنانکه سندي را فشرده کرديد و اين سند نام فارسي داشت که حرف ی ( بدون همزه ) در آن بود و سند ديگر از داخل زيپ بيرون نيامد ! ! تنها يک راه براي نجات سند و بيرون آمدن از زندان وين رار هست و آن استفاده از گزينه استراچ است ! يک بار يک سند مهم را به اين سادگي داشتم از دست ميدادم که اين گزينه بدادم رسيد . چنانکه ميدانيد متدوال بيرون آوردن اسناد از فشرده ساز ها با موس بيرون کشيدن آن است نه استراچ کردن ( از فشرده سازي خارج کردن اسناد )  است .

• مشکل مربوط به نصب ناصحيح فارسي در ويندوز

البته اگر هنگام نصب ويندوز ، فارسي را درست نصب نکرده باشيم يا ناقص نصب شود ممکن است در فارسي نويسي يا فارسي خواني دچار مشکلاتي شويم . من کل اين بحث را موکول ميکنم به بخش نصب زبان فارسي در ويندوز تا مطلب تکرار نشود .

• مشکل مربوط به صفحات اينترنتي و بخصوص نامه ها در صندوق پست الکترونيک

مطلب مهم اينکه اگر شما فارسي را نصب نکرده باشيد نميتوانيد فارسي نويسي کنيد يا متون فارسي را داخل رايانه قرار داده و آنرا بفارسي ببينيد اما جالب اينکه ميتوانيد از طريق اينترنت متون فارسي را مشاهده کنيد و اين برميگردد به اينکه مرور گر شما IE5 به بالا باشد . که معمولا هست .

اما ممکن است با اين حال باز هم شما آنرا فارسي نبيند چرا اينطور است ؟

اين برميگردد به منتشر کننده آن صفحه وب که يا اطلاعات کافي در پيکر بندي صفحاتش نداشته و مثلا صفحات را انگليسي عربي کد بندي کرده يا اينکه الزاماتي او را ناچار کرده باشد مثلا کد جاوايي را خواسته استفاده کند که نتوانسته با پيکر بندي فارسي يوني کد 8 آنرا پيکر بندي کند .

بهر حال چاره چيست ؟

راه حل اينست يا از طريق موس يا توسط نوار عنوان اين کار را ميکنيد که اغلب صاحبان سايت ها راست کليد موسشان را تحت اختيار خود در مياورند ( البته من استثنائا در اين سايت اينکار را کردم ! ) ولي بهتر است که توسط نوار عنوان اينکار انجام شود . ابتدا در نوار عنوان ( بالاترين نوار صفحات وب ) view  را زده و وارد گزينه encoding شده و گزينه UTF-8 را انتخاب ميکنيد و مشکل قاعدتا بايد حل شود اگر نشد گزينه عربي و اگر نشد گزينه اتو سلکت و باز اگر نشد گزينه ديفالت و نهايتا اگر هيچ يک از گزينه هاي موجود نشد رهايش ميکنيد و به او يک نامه بدهيد که به هيچ طريق نتوانستم اين صفحه شما را بخوانم چون با هيچ کد پيجي باز نشد . لازم به ذکر است که تا چندي پيش کد پيج ياهو به هيچ صراطي مستقيم نبود و نامه هاي فارسي آنرا فقط در خود ياهو فارسي مي ديديد و در صندوق هايي مثل والا قابل خواندن نبودند . ولي چند ماهي است که مشکل ياهو در مورد فارسي نويسي به ديگر صندوق ها رفع شده است .

شما حتي ميتوانيد عنوان نامه تان را بفارسي بنويسيد ولي اگر طراح وب هستيد و ميخواهيد يک فرم نامه نويسي با زبان پي اچ پي بسازيد سعي کنيد که عنوان نامه به لاتين باشد چرا که به احتمال زياد دچار اشکال خواهيد شد .

اما جالب است که هنوز هم بسياري شديدا معتقدا که نميتوان در صندوق هاي پستي فارسي نويسي کرد ! بهرحال شما وقتي براي اين افراد نامه ميدهيد ابتداي نامه تان اين جمله را بنويسيد :

The text below is encoded in Unicode (UTF-8) format. If it is unreadable, please select "view" in your browser or e-mail client, then "encoding", then "Unicode (UTF-8)". Otherwise, check their respective help pages.